‘Je ziet het zelfvertrouwen van onze deelnemers groeien’
Sinds een poosje versterkt Showit Gebremedhin het team van ons project voor zwangeren en moeders uit Eritrea. Samen met verloskundige Lisa Vliegenthart begeleidt Showit online centering-bijeenkomsten, waarbij zij de rol heeft van cultuur-mediator en tolk. “Het voelt voor mij als thuiskomen.”
“Het maakt zo angstig en onzeker als je de taal niet spreekt”, zegt Showit, die in Nederland kwam wonen toen ze negen jaar was. “Het systeem hier vereist dat je goed Nederlands spreekt. Bel je naar een instantie, dan hoor je: kies 1 voor optie A, kies 2 voor optie B. Begrijp je niet wat opties A en B zijn, dan kom je dus niet verder. De meest basale dingen zijn je onbekend: Waar kan ik voor wat terecht? Bij wie? Wat zijn mijn rechten en plichten? Ik ben heel blij om als co-begeleider CenteringZorg iets te kunnen betekenen voor mijn landgenoten. Zij maken een nieuwe start in een nieuw land, terwijl ze tegelijk moeder worden. Beide heb ik ook meegemaakt. Ik herken daardoor veel in de deelnemers, maar ik kan ze ook laten zien hoe ze het kunnen aanpakken.”
“Het geboortezorgsysteem in Nederland is mooi en logisch, maar voor vrouwen uit Eritrea helemaal onbekend.”
“Lisa en ik bieden wekelijks een online centering-bijeenkomst aan. We hebben net een heel fijne groep afgerond en starten binnenkort een nieuwe. Het is fijn om naast mijn baan als HR-adviseur bij de gemeente Rotterdam ook iets heel praktisch te doen, dicht bij mijn cultuur en gemeenschap. Het voelt voor mij als thuiskomen. Voor de deelnemers is dat hetzelfde. In het begin is het nog spannend: ze kennen elkaar niet, wat staat ze te wachten? Wij laten ze zich dan eerst thuis voelen. Bij de tweede sessie komt de groep al wat los. Vóór de derde sessie informeren er al vrouwen in de app: is het vanavond weer zover? Dan komen ook de vragen: ‘mijn verloskundige zegt …., wat betekent dat?’ We bespreken dingen in de groep en een of twee weken later vertellen ze vaak al dat ze het hebben aangekaart bij hun verloskundige. Je ziet hun zelfvertrouwen groeien.”
“Hoe kan ik de vrouwen meer betrekken, dat zit steeds in mijn hoofd”, zegt Showit tijdens de intervisiebijeenkomst van het team. Dat laat zien dat we aan Showit een goeie hebben. Want bij Centering is dat precies de vraag die je jezelf voortdurend stelt. Het draait niet om wat jij als begeleidend professional te vertellen hebt: het draait erom de deelnemers te betrekken. Zodat zij zelf nadenken over mogelijke antwoorden en keuzes, en ze elkaar onderling aanvullen. Showit: “Als we een onderwerp aankaarten, vragen we aan de deelnemers: hoe heb jij dat ervaren? Bijvoorbeeld: heeft iemand al eens een kraampakket aangevraagd? Meestal komt het gesprek dan op gang en wordt het antwoord duidelijk. Valt iemand stil, dan stellen we haar een vraag. Stelt iemand óns een vraag, dan stellen we die vraag eerst aan de groep. Lisa en ik delen natuurlijk ook onze eigen ervaringen en gedachten. Wij zijn zelf ook moeders.”
“Mijn medische woordenschat in Tigrinya gaat er wel op vooruit”, lacht Showit. “En weet ik een woord niet, dan vraag ik het gewoon aan de groep. Sommige deelnemers zijn bang om fouten te maken of het verkeerde te zeggen. Je ziet dat het ze goed doet, om te zien dat ik ook niet alles weet en dat zij het woord wél kennen. Ik probeer op die manier ook de deur te openen: je mag vragen stellen, fouten maken. Als Eritrese vrouwen zijn wij zo anders opgevoed. Je luistert naar de oudere of de docent. Een arts vertelt wat jij moet doen en wat jij nodig hebt. Dat zit diepgeworteld. Maar in Nederland moet je wel antwoorden en vragen stellen. Dat is een hele omschakeling. Gelukkig zitten er in de groep ook wel mondiger deelnemers, die al langer in Nederland wonen of eerder hier zijn bevallen. Die stimuleren de anderen met hun ideeën en voorbeeld.”
“Er is ook veel humor tijdens de bijeenkomsten. Dat vind ik zo belangrijk, dan is het niet zo saai en zwaar. We hebben het veel over gewoonten in Eritrea en in Nederland. De Nederlanders doen het zo, wij doen het zo: waarom is dat? Wij eten bijvoorbeeld ga’at als kraamgerecht. Daar zitten veel essentiële ingrediënten in en het is een heel ritueel om te maken. Haha, in vergelijking daarmee stelt beschuit met muisjes niks voor!”
“We mogen dan ook best trots zijn op onze cultuur, waarin vrouwen elkaar helpen. Wanneer je zwanger bent of een kind hebt gekregen, is het vanzelfsprekend dat de vrouwen om je heen je steunen.”
Showit vertelt over hoe Eritreeërs de twaalfde dag vieren: “Na de bevalling mag een vrouw de eerste twaalf dagen niet naar buiten. Je lichaam moet eerst herstellen. Op de twaalfde dag vieren we dat je als moeder naar buiten mag. Je kleedt je dan mooi aan en de vrouwen om je heen komen alle langs. Zij maken ga’at en Eritrese koffie met popcorn. Ook maken ze een vuurtje. Daar stapt de vrouw met haar baby enkele keren overheen, tegelijk met een gebed. De vrouwen gooien popcorn naar moeder en kind, als symbool dat de baby mag bloeien en groeien. (Bekijk onderaan dit bericht hoe Showit en haar baby er op hun twaalfde dag uitzagen.) Daarentegen hebben de vrouwen in onze centering-groepen meestal hooguit een buurvrouw of vriendin in de buurt. Ook wonen onze deelnemers vaak op afstand van elkaar. Wel geven ze elkaar steun en tips. Bijvoorbeeld over hoe je de ga’at kunt voorbereiden, waar je hier de verschillende ingrediënten kunt kopen die hiervoor nodig zijn.”
Tekst gaat na kader en foto verder
Ga’at (in Tigrinya: ጋዓት, ga’atə) is een stijve papachtige substantie die in een ronde vorm wordt gevormd met een gat in het midden voor de dipsaus, een mengsel van boter en rode paprika, of peulvruchten zoals zonnebloem, zaad, noot (Carthamus tinctorius) en vlas ( Linum usitatissimum). Bron: Wikipedia
Bekijk in deze video op YouTube hoe Ga’at wordt gemaakt
“Als ze ergens tegenaanlopen of iets niet snappen, kloppen de vrouwen bij ons aan. Soms ook buiten de bijeenkomsten om. Ik heb op verzoek van een deelnemers een keer getolkt bij haar bezoek aan de verloskundige. Ze had bij haar intake niet alles begrepen. Het ging onder meer over of ze de 22 weken-vaccinatie wilde. En de verloskundige wilde ook weten wat zij voor verzekering had. Ik luisterde vooral mee en sprong alleen in als ze vastliep. Ook belde eens een vrouw vanuit het ziekenhuis, die al aan het bevallen was: ‘de arts legt iets uit, maar we weten niet zeker of we de arts wel begrijpen?’ Het bleek hierbij te gaan om de keuze voor een keizersnede. Gelukkig voelde ze zich vertrouwd genoeg om hierover te bellen.”
Wil je meer informatie? Ga naar de projectpagina
Een zwangere uit Eritrea aanmelden kan hier
Lees ook de interviews met Showit’s collega’s:
- Verloskundige Lisa: ‘Van afwachtend tot actief en voor zichzelf opkomend: je ziet deelnemers groeien’
- Gynaecoloog Anke Heitkamp: ‘Oog voor cultuur en beleving is essentieel voor veilige zorg’
- Gezinscoach Erga Gebremedhin en verloskundige Marlies Kluiters: “Over seksuele gezondheid praat je in de Eritrese cultuur gewoonlijk niet”