Pionieren met groepszorg voor ouders in het AZC met een baby
In drie asielzoekerscentra krijgen ouders met een baby sinds dit jaar groepsgewijs jeugdgezondheidszorg aangeboden. Jeugdverpleegkundigen Wilma Helmantel en Hilly Terpstra vertellen over hun ervaringen bij twee verschillende locaties. “Ouders zijn heel blij met de groepsbijeenkomsten. En wij ook.”
De CenteringOuderschap-pilot in de AZC’s van Burgum, Delfzijl en Emmen is een gezamenlijk project van GGD Ghor, Bernard van Leer Foundation en Groupcare_1000/TNO. Een eerdere pilot, in Katwijk in 2019, liet zien dat CenteringOuderschap aansluit bij de behoefte van jonge ouders in het AZC. De huidige pilot bouwt hierop voort. Het doel is te onderzoeken wat ervoor nodig is om postnatale groepszorg te implementeren op verschillende AZC-locaties en voor verschillende (doel)groepen ouders die hier wonen. Zodat dit gebruikelijke zorg wordt voor ouders die in een asielzoekerscentrum wonen.
De centering-groepen binnen de pilot zijn gericht op ouders met een baby tot één jaar. Jeugdverpleegkundige Wilma Helmantel die CenteringOuderschap aanbiedt in Delfzijl: “Het leven met een baby in een asielzoekerscentrum is niet makkelijk. Deze ouders, die huis en haard zijn ontvlucht, kennen hier vaak nog niemand en verkeren in grote onzekerheid. De moeders in onze eerste Arabischtalige groep waren zo blij dat ze elkaar binnen onze centering-groep leerden kennen. Ze gingen elkaar ook buiten de bijeenkomsten opzoeken. Hetzelfde geldt voor de tweede groep waarmee wij nu zijn gestart, met ouders uit verschillende culturen.”
Tekst gaat na het kader verder
CenteringOuderschap in asielzoekerscentra: de opzet
Ouders nemen deel aan acht groepsbijeenkomsten van twee uur, die worden begeleid door twee vaste, centering-getrainde professionals. In sommige gevallen zijn dit twee jeugdverpleegkundigen die de groep in het Engels aanbieden. Maar er zijn ook groepen die in het Arabisch worden gegeven met een tolk als co-begeleider.
Iedere sessie start met een kort medisch onderzoek en het meten en wegen van de baby’s in samenwerking met de moeder. Dit onderzoek vervangt de reguliere medische controle. In de resterende tijd gaan de ouders actief met elkaar in gesprek over voor hen relevante onderwerpen. Hierbij worden interactieve werkvormen gebruikt, zoals dat bij CenteringZorg gebruikelijk is.
Hilly Terpstra biedt al 21 jaar jeugdgezondheidszorg in het asielzoekerscentrum. De Centering-methode was tot begin dit jaar nieuw voor haar: “Het was spannend om op deze manier zorg te gaan verlenen, maar ik geniet er heel erg van. Willen de AZC-bewoners hier wel aan meedoen, vroeg ik mij aanvankelijk af. Maar de moeders zijn juist heel enthousiast. Ze vragen steeds wanneer de volgende bijeenkomst weer is. Eén vrouw bleef zelfs online meedoen, nadat ze een verblijfsstatus kreeg en vertrok uit het AZC. Zo waardevol vond zij de groepsbijeenkomsten. Een AZC-bewoonster had over onze bijeenkomsten gehoord en kwam ons vragen of we dit voor moeders met oudere kinderen niet ook konden organiseren.”
“Wij draaiden eerst een groep met Nigeriaanse moeders, en nu een met Arabische moeders”, vertelt Terpstra over CenteringOuderschap in AZC Burgum. “De vrouwen uit Nigeria zijn heel leergierig en raakten onderling bijna niet uitgepraat. Toen het over anticonceptie ging, ontdekten we dat ze weinig wisten over het menselijk lichaam. Daarom hebben we daar in een andere sessie extra aandacht aan besteed. Je moet er bij deze ouders, die onder zoveel stress staan en de taal niet goed spreken, rekening mee houden dat veel informatie niet blijft hangen. Door de centering-bijeenkomsten heb je meer tijd en zijn de moeders zelf veel meer aan het woord. Ze horen van elkaar en voelen zich veilig in de groep. Dat bevordert het leren. Zo hadden we bijvoorbeeld een waardevolle bijeenkomst over vrouwenbesnijdenis.”
Grote openheid en sociale steun
Terpstra: “Bij alle onderwerpen merk je dat de openheid binnen de groepsbijeenkomsten groot is. Het verhaal van de een, lokt het verhaal van de volgende uit. Deelnemers vullen elkaar aan. De verhalen die de deelnemers deelden tijdens de zesde bijeenkomst over kindermishandeling en huiselijk geweld maakten grote indruk op ons. Deze vrouwen hebben zoveel meegemaakt.” Helmantel: “Wij deden de vaccinaties tegelijk met de groepsbijeenkomsten. Een deelneemster zei dat de groep voor haar het verschil maakte: ‘Ik voel me nu zoveel meer gesteund; ik zie er niet meer zo tegenop als mijn baby een prik krijgt.’’
Centering-bijeenkomst in AZC Burgum met jeugdverpleegkundige Hilly Terpstra / met toestemming van de moeders op de foto – Tekst gaat na de foto verder
Extra flexibiliteit en creativiteit vereist
De grote in- en uitstroom binnen een AZC vormt een uitdaging. De CenteringOuderschap-groep kan daardoor ineens leeglopen. Helmantel: “Dat vereist dus extra flexibiliteit en creativiteit.” Terpstra: “Ja, dat is lastig maar is nu eenmaal de realiteit van het AZC. En over het algemeen schikt het zich wel.”
Helmantel: “Onze eerste groep, in AZC Delfzijl, bestond uit alleen moeders. In de nieuwe groep komen er ineens ook veel vaders mee. Dat geeft weer een andere dynamiek, en dat maakt het pionieren ook extra interessant. Deze vaders zijn heel betrokken en brengen waardevolle onderwerpen in. Tegelijk is het aftasten of alle deelnemers wel oké zijn met hun deelname.”
Alle AZC-baby’s in CenteringOuderschap
Terpstra: “Wanneer wij binnenkort de derde groep starten, hopen we alle baby’s in AZC Burgum in CenteringOuderschap te hebben. Dat is ons streven.”
Lees meer over de pilot in Katwijk (2019)
Hilly Terpstra werkt als jeugdverpleegkundige Publieke Gezondheidszorg Asielzoekers bij GGD Fryslân Jeugdgezondheidszorg.
Wilma Helmantel werkt als jeugdverpleegkundige Publieke Gezondheidszorg Asielzoekers bij GGD Groningen en is daarnaast trainer CenteringZorg.
