Meer regie over de eigen gezondheid en die van het gezin door CenteringZorg

Verloskundige Anna Tsiamparlis voert een promotieonderzoek uit naar groepsconsulten voor zwangeren. “CenteringZwangerschap zou ingebed moeten zijn in de opleiding van verloskundig zorgverleners.”

Van najaar 2012 tot najaar 2016 werkte Anna Tsiamparlis als klinisch verloskundige bij het OLVG West in Amsterdam. “Ruim tien jaar geleden spraken wij daar met Marlies Rijnders, verloskundig onderzoeker van TNO, die CenteringZorg op diverse plekken in Nederland implementeerde. Wij zagen de meerwaarde voor onze populatie en pakten het touw op. Veel Amsterdamse zwangeren staan er relatief alleen voor. Denk aan expats en andere migrantengroepen, aan alleenstaande of erg jonge aanstaande moeders. Maar ook veel andere gezinnen in de stad hebben weinig mensen om op terug te vallen.”

Een eyeopener

“In centering-groepen komen zwangeren met elkaar in contact en kunnen ze hun verhaal kwijt. Je kunt binnen de tien bijeenkomsten van twee uur bovendien zoveel meer onderwerpen bespreken die relevant zijn voor een goede start. Denk aan een onderwerp als: wie neemt na de bevalling de zorg voor de baby op zich – hoe ga je de taken verdelen met je partner? Daar had men vaak nog helemaal niet goed over nagedacht. Dat vind ik zo’n eyeopener: je hele leven verandert als je een kind krijgt, en toch zijn mensen zich niet bewust van de vele keuzes die je daarbij moet maken. Als je als klinisch verloskundige een ‘gewoon’ spreekuur doet, heb je geen tijd om over dit soort onderwerpen te praten. In een centering-groep zetten de brede gesprekken mensen aan het denken. Over hun leefstijl, de geboorte, en over wat ze straks willen met hun kind en gezin. Dit leidt tot meer zelfmanagement en regie.”

“Gegrepen door deze interactieve manier van zorg verlenen, besloot ik om hiernaar onderzoek te doen.”

“Vóór ik verloskundige werd, werkte ik in het onderwijs. Vandaar mijn interesse in de didactische aspecten van groepsconsulten. Ik merkte dat collega’s soms worstelden met de groepsdynamiek. Als verloskundig professional leer je hierover dan ook niets in de opleiding. Daarom wilde ik onderzoeken wat begeleiders van gemeenschappelijke consulten nodig hebben om zelfmanagement bij hun cliënten beter te kunnen ondersteunen. Fedde Scheele, gynaecoloog en professor medische onderwijskunde, en Ank de Jonge, professor Verloskundige Wetenschap, werden mijn promotors.

“Mijn onderzoek draait om twee vragen: Hoe ondersteunen verloskundig zorgverleners gezondheidsgedragsveranderingen in de groepsconsulten. En: welke kennis en vaardigheden hebben zij nodig om deze groepsconsulten goed te kunnen aanbieden. Onder zelfmanagement versta ik: het vergroten van gezondheidsvaardigheden, waardoor vrouwen meer regie krijgen over hun zwangerschap, bevalling en leven met hun kind. Zo leren mensen hoe ze hun eigen gezondheid in de gaten kunnen houden. Ze leren voor zichzelf zorgen, maar ook voor hun kind, partner en omgeving.”

Het tweede deel van Anna’s onderzoek was een (cross-sectionele) vragenlijststudie, die laat zien dat verloskundige zorgverleners die hun cliënten gezondheidsvaardigheden aanleren via groepsconsulten, meer aandacht schenken aan bepaalde gezondheidsvaardigheden dan verloskundige zorgverleners die dat doen in een-op-een consulten. Lees de samenvatting van dit onderzoek op Kennispoort Verloskunde Je vindt de eerste twee publicaties onderaan dit artikel.

“Mijn advies aan verloskundig zorgverleners? Werk standaard met Centering: het heeft zoveel meerwaarde voor mensen! Je biedt aankomende gezinnen een sociaal vangnet. In het ziekenhuis merkten wij dat deze zwangeren minder vaak belden en minder op de spoedpoli kwamen. Ze konden hun vragen kwijt in de appgroep en stelden elkaar onderling gerust. Je kunt Centering ook heel mooi verbinden met andere thema’s, zoals ‘bewegen’. Je kunt met een centering-groep bijvoorbeeld een uurtje gaan sporten of wandelen. Bij ons mochten de zwangeren van de Centering gratis naar de fysio. Ook kun je met Centering prima aansluiten bij zwangeren die geen Nederlands spreken. Heb je bijvoorbeeld veel Poolse of Bulgaarse zwangeren? Vorm een centering-groep en bied ze zwangerschapsondersteuning in hun eigen taal, met behulp van een tolk/cultuur-mediator.”

“Zelfs als mensen aanvankelijk denken dat groepszorg niks voor ze is, blijken ze het meestal fijn te vinden. ‘Ik houd niet van groepen’ of ‘moet ik dan met andere mensen zitten?’ reageren best veel vrouwen wanneer je groepszorg voorstelt. In OLVG West lieten we mensen dan gewoon een keer meedoen. We zeiden: ‘iedereen zit bij ons in een groep, maar als je het niet leuk vindt, kun je eruit’. De meesten gingen door. Het is ook maar net hoe je het brengt: ‘Wij hebben een heel goed programma, waarin je heel veel leert over je zwangerschap’, spreekt meer aan dan: ‘je kunt ook in een groepje zorg krijgen’. Of men wilde meedoen, hing vooral af van wie de intake deed. De zorgverleners die zelf Centering doen, weten iemand makkelijk te interesseren. Dat zie ik ook in de interviews die ik met verloskundigen doe: wie CenteringZwangerschap aanbiedt, ziet de meerwaarde ervan in. Dat is zo mooi om te merken.”

“Voor ziekenhuizen is het best moeilijk om groepszorg duurzaam te implementeren. Je moet daarvoor de hele afdeling en zeker ook een gynaecoloog mee hebben. Als het alleen afhangt van een paar enthousiaste verloskundigen, is het te kwetsbaar. In het OLVG West wordt nu helaas geen groepszorg meer aangeboden.”

Een implementatieplan voor ziekenhuizen die Centering willen implementeren, is binnenkort te vinden op onze website.

“Ik pleit ervoor om CenteringZorg in te bedden in het curriculum van de opleiding. Verloskundigen en gynaecologen zijn nu alleen gewend om in een-op-een-gesprek bepaalde informatie over te brengen. Maar bij CenteringZorg heb je als professional een heel andere rol: je begeleidt het groepsproces, zodat de groep het antwoord vindt. In de verloskunde opleidingen komt CenteringZorg minimaal aan bod. Bij de Academie Verloskunde Amsterdam en Groningen, waar ik tot vorig jaar werkte, besteedden wij er één dagdeel aan. Maar eigenlijk zou CenteringZorg vaste prik moeten zijn. Zodat alle verloskundigen de basisvaardigheden voor het begeleiden van een Centering-groep zich al tijdens de opleiding eigen maken. En dat ze dus ook veel opsteken over groepsdynamiek, conflictbeheersing en het omgaan met diversiteit. Helemaal mooi zou het zijn als studenten ook een stage kunnen volgen, bijvoorbeeld als tweede begeleider van een centering-groep.”

Anna Tsiamparlis, verloskundige, was tot vorig jaar werkzaam bij de Academie Verloskunde Amsterdam en Groningen. Nu is ze opleidingsmanager in het mbo. Daarnaast is zij bezig met de afronding van haar promotie.

De eerste twee delen van Anna’s onderzoek zijn gepubliceerd:

 

Bericht delen: