‘Groepszorg in de eerste 1000 dagen is het zorgmodel van de toekomst’

Groepszorg kan zowel de geboortezorg als de jeugdgezondheidszorg verbeteren, doordat het meer aansluit bij de behoeften van ouders. Dat is de overtuiging van Marlies Rijnders, verloskundig onderzoeker TNO die CenteringZorg naar Nederland haalde. Childbirth Network voelde haar hierover aan de tand.

Lees het gehele interview op de website van Childbirth Network.

Rijnders: “In 2010 kwam ik Centering toevallig tegen in een artikel. Ik dacht: ‘Waarom hebben wij dit niet bedacht? Dit zorgmodel zouden wij in Nederland moeten introduceren!’ Het is een grote verbetering ten opzichte van hoe we het nu doen: een copy-paste van de medische zorg, waarbij verloskundigen vrouwen slechts 10-15 minuten zien en hierdoor vooral op risico’s screenen en te weinig tijd hebben om uitgebreid onderwerpen te bespreken. Dit vind ik voor prenatale zorg niet wenselijk.”

Hoe groepszorg bijdraagt aan de eerste 1000 dagen

“Het leuke van groepszorg is dat het naast een medische/gezondheidscomponent ook een hele grote sociale component heeft wat zorgt voor een sociaal vangnet voor jonge moeders in de wijk. Dat maakt het een holistische benadering. De afhankelijkheid van zorgverleners zoals in het huidige een-op-een model is niet altijd goed, want die zorgverleners vertrekken altijd weer. Binnen dit model helpen en adviseren vrouwen elkaar. En doordat er meer tijd is (100 minuten i.p.v. 10 minuten op een spreekuur) komen meer onderwerpen aan bod.”

Terugkijkend op 11 jaar verloskundige groepszorg in Nederland…

“CenteringZwangerschap heeft zich behoorlijk verspreid. Op dit moment zijn er zo’n 217 verloskundigenpraktijken getraind, dat is iets minder dan de helft van alle praktijken. Wat hieraan heeft bijgedragen is de autonome positie van praktijken die zelf keuzes konden maken. Ook sprak het model blijkbaar veel verloskundigen aan in de tijd waarin we leefden. De perinatale sterftecijfers waren net uitgekomen. De geboortezorg moest veranderen. Het huidige model zette in op risicoselectie en medicalisering. Terwijl je binnen CenteringZwangerschap kijkt wie je nou echt voor je hebt. Dit heeft gezorgd voor een behoorlijke vlucht.”

Wat nog beter kan…

“Wat er in de toekomst nog anders kan, is samen met de JGZ (consultatiebureaus) nadenken over hoe je zo’n eerste 1000 dagen groep goed vorm kunt geven. Dat is nog wel een uitdaging.”

Over de komst van het tarief voor verloskundigen om prenatale groepszorg uit te voeren

“KNOV en NZA hebben hier al heel lang over gesproken. CenteringZwangerschap leidt tot een vermindering van roken en hypertensie en een toename van borstvoeding. Dit kan veel gezondheidswinst opleveren en zorgkosten schelen op de lange termijn. Helemaal als je deze groepszorg en hiermee de resultaten kunt opschalen. Dat heeft er uiteindelijk toe geleid dat er een tarief voor verloskundigen komt per 1 januari 2024. Geweldig nieuws! Nu nog kijken hoe we het voor elkaar gaan krijgen voor de gehele eerste 1000 dagen.”

Obstakels om partners te laten aansluiten, moeten worden weggenomen

“Partners zouden erbij moeten zijn. Veel onderwerpen zijn goed om samen te bespreken. Bij andere onderwerpen zou je kunnen opsplitten. Laat ze in ieder geval het eerste half uurtje meekomen bij de individuele controles. En wij adviseren verloskundigen om minimaal twee partnerbijeenkomsten te doen: over de bevalling en over ouderschap. Toch zien we in de praktijk dat het niet altijd haalbaar is. Uiteindelijk worden verloskundigen alleen betaald voor de zorg aan zwangeren. Komen de partners mee, moet je een grotere ruimte huren. Zou je mensen laten betalen, sluit je weer bepaalde groepen uit. Soms kun je hier vanuit de gemeente wel subsidie voor aanvragen, maar dit alles vraagt veel tijd en moeite van een verloskundigenpraktijk. Hier zou een vast financieringsmodel voor moeten komen zodat beide ouders compleet worden voorbereid op het ouderschap.”

Rijnders’ wens voor de toekomst

“Ik ben nu 63 jaar en heb nog 4 jaar bij TNO te gaan. Ik hoop nog mee te maken dat zo’n groep vrouwen de eerste 1000 dagen zorg ontvangen. Maar hier kleven nu nog veel logistieke en praktische moeilijkheden aan vast. Er zijn te veel verschillende financieringsstromen en hele verschillende organisaties. Van ontzettend groot, topdown en bureaucratisch tot heel klein, plat en kwetsbaar die hiervoor zouden moeten samenwerken.

“Ik hoop niet alleen dat CenteringZwangerschap een primair zorgmodel wordt in de verloskunde, maar nog meer dat Centering de eerste 1000 dagen het zorgmodel in de verloskunde en JGZ wordt voor nieuwe gezinnen. Dit zorgt voor verbeteringen in gezondheid, sociale cohesie, steun en zou daarnaast een gouden bron zijn voor onderzoeken.”

Childbirth Network is een initiatief van de afdeling Verloskundige Wetenschap (Midwifery Science) van de Academie Verloskunde Amsterdam Groningen (AVAG)/Amsterdam Public Health, onderdeel van het Amsterdam UMC en UMCG.

“Wij willen de geboortezorg verbeteren, samen met jou als (aanstaande) zwangere. Dat doen we door (aankomende) verloskundigen, andere geboortezorgprofessionals, onderzoekers en docenten met elkaar te verbinden in het Childbirth Network. Zo verbeteren we niet alleen de geboortezorg, maar ook het onderzoek en onderwijs.”