Vakblad Nataal over 10 jaar CenteringZorg in Nederland
In het nieuwe nummer van Nataal aandacht voor ons jubileum: Wat zijn de opbrengsten van tien jaar prenatale en postnatale groepszorg op basis van het Centering-model. En hoe verder?
Download het artikel hier of lees het hieronder:
Mensen laten zich niet meer door de dokter vertellen wat ze moeten doen. Ze willen zelf bepalen wat goed voor ze is. Er is wantrouwen naar instituties, wetenschap en professionals. Ook zijn er veel mensen die moeite hebben om gezondheidsinformatie en medische consulten te begrijpen. “Het is hoog tijd voor een ander model van zorg, dat minder versnipperd is en dat mensen meer kennis en vertrouwen geeft”, zegt Marlies Rijnders, verloskundig onderzoeker bij TNO. Zij haalde CenteringPregnancy (CenteringZwangerschap) als model van verloskundige zorg vanuit de Verenigde Staten naar Nederland en onderzocht de effectiviteit ervan.
Zoveel mogelijk zelf doen
In plaats van een-op-een zorg krijgen tien tot twaalf zwangeren die rond dezelfde datum zijn uitgerekend samen verloskundige zorg. De bijeenkomsten duren twee uur. Daarbinnen is er zowel tijd voor de medische controles als voor uitwisseling over thema’s die de deelnemers bezighouden. Een vaste verloskundige begeleidt de bijeenkomsten en wordt daarbij ondersteund door bijvoorbeeld de praktijkassistent of een kraamverzorgde. Beiden zijn hiervoor getraind door Stichting Centering. De werkvormen zijn erop gericht dat deelnemers actief meedoen. “Centering is een andere manier van denken over zorg”, vervolgt Rijnders: “Het is zorgverlening waarmee je cliënten niet van je afhankelijk maakt, maar ze support biedt om zelfstandig te denken en beslissen over de eigen gezondheid, ook op de lange termijn.” Essentieel is daarom dat deelnemers waar mogelijk zelf de gezondheidsmetingen doen en die ook zelf bijhouden in hun dossier. “Mensen zien dan het belang van die metingen in. En ze ontwikkelen de vaardigheid om de eigen gezondheid, en die van hun kinderen, in de gaten te houden.”
Ieders bijdrage is even belangrijk
Bij groepszorg op basis van het Centering-model hebben professionals een meer bescheiden rol. Rijnders: “Wat jij zegt en vindt is niet meer het belangrijkste. Jij ondersteunt de groep om samen vooruit te komen. Het draait om het faciliteren van een open gesprek. Iedereen doet mee en ieders bijdrage is even belangrijk, waarónder die van jou. In dat gesprek komt ieders kennis en ervaringen samen, wat tot rijkere en meer doorvoelde inzichten leidt. Het leidt bovendien tot herkenning, bevestiging, humor, relativering, steun en verbinding. Want zitten we als mensen niet álle in hetzelfde schuitje? Iedere ouder wil het beste voor zijn kind, maar komt zichzelf daarbij in vele opzichten tegen. Echte empowerment begint dáár.”
Verloskundige Heike Verbiesen noemt twee voorbeelden: “Zwangeren hebben in deze tijd veel werkdruk en stress. Als verloskundige geef je natuurlijk advies hierover, maar de boodschap komt niet altijd over. Horen de deelnemers van elkaar over hun spanningen, dan komt het binnen en nemen ze het wél serieus. Ook roken kan in de groep worden besproken. De deelnemers spreken elkaar erop aan en steunen elkaar.” Centering is ook gericht op de vorming van een ondersteunend sociaal netwerk: het verbindt ouders van jonge kinderen in een wijk. “Met CenteringZorg creëren mensen een gezonde en sociale basis”, vat Rijnders samen.
Doorgaande lijn in de eerste 1000 dagen
Uit zowel nationaal als internationaal onderzoek blijkt het positieve effect van CenteringZorg op de gezondheid van moeder en kind, vooral bij vrouwen met een lage sociaaleconomische status. Vrouwen die deze zorg krijgen roken en drinken minder, starten vaker met borstvoeding en zijn meer tevreden met de zorg. Inmiddels zijn er in Nederland ruim 1100 verloskundigen getraind van circa 275 praktijken. Ook in de jeugdgezondheidszorg biedt een groeiend aantal organisaties nu groepsgewijze zorg aan ouders. Daarmee ontstaat op sommige plekken in Nederland een doorgaande lijn van CenteringZwangerschap naar CenteringOuderschap. “Dit is wat wij overal in Nederland willen bereiken”, zegt voorzitter Katja van Groesen van Stichting Centering Nederland. “En dat sluit aan bij de KansrijkeStart-missie om de zorg voor kwetsbare ouders en kinderen in de eerste 1000 levensdagen te verbeteren. Het versterkt de samenwerking tussen geboortezorg en jeugdgezondheidszorg.”
“Wat jij zegt en vindt is niet meer het belangrijkste”
Tijd om Centering te borgen
Hoe kan CenteringZorg in Nederland steviger worden neergezet? Van Groesen: “Na 10 jaar hebben we volop bewezen dat CenteringZorg wérkt. Zowel ouders als professionals vinden het fijn. Vaders en partners zijn meer aangehaakt. Het is nu tijd om Centering te borgen. Zorgverleners die CenteringZorg willen uitvoeren, moeten die investering nu uit eigen zak betalen. Dit terwijl de Economische Evaluatie van TNO laat zien dat Centering zorgkosten bespaart. Het is hoog tijd voor structurele financiering. Ook zou het mooi zijn als zorgprofessionals binnen de opleiding al leren om op deze manier zorg te verlenen.”
Ook internationaal
Wereldgezondheidsorganisatie WHO beschouwt groepszorg als een veelbelovend model om de kwaliteit van de zorg te verbeteren. Onder regie van TNO vindt nu het internationale project GroupCare1000 plaats, gefinancierd door de EU. Rijnders: “In dit project onderzoeken we in zeven landen de implementatie en bestendiging van groepszorg volgens de Centering-principes tijdens de eerste 1000 dagen. Het doel is verbetering van gezondheid en welzijn van jonge moeders en baby’s uit kwetsbare bevolkingsgroepen in Ghana, Zuid-Afrika, Suriname, Kosovo, België, het Verenigd Koninkrijk en Nederland.”
Van Groesen: “Wij willen deze aanpak van gezondheidszorg ook uitrollen naar andere zorgdomeinen. Zo liet de CenteringDiabetes-pilot zien dat groepszorg voor mensen met diabetes ook in de huisartsenpraktijk vrucht afwerpt. En Centering zou bijvoorbeeld ook uitstekend passen bij de zorg aan mensen met langdurige klachten na corona.”
“Met CenteringZorg creëren mensen een gezonde en sociale basis”
