Hoe kunnen Eritrese vrouwen in Nederland beschermd zijn tegen partnergeweld?
In de week voor Kerst is tijdens onze zoombijeenkomsten voor zwangeren uit Eritrea hun angst en ontzetting voelbaar: in de afgelopen dagen zijn in Europa drie Eritrese moeders vermoord door hun partner.
Zondag 19 december werd in Duitsland een Eritrese moeder dood gevonden in haar appartement. Een dag later berichten de media dat de politie heeft bevestigd dat de vrouw zwanger was en hoogstwaarschijnlijk is vermoord door haar partner. Het bericht staat helaas niet op zichzelf. De dagen ervoor kwamen in Noorwegen en Zweden nog twee Eritrese moeders om het leven door toedoen van hun partner. In Nederland vond in de afgelopen drie jaar ook zeer ernstig partnergeweld plaats jegens Eritrese vrouwen, met in een aantal gevallen de dood tot gevolg. Zo stak een man in Friesland zijn vrouw dood die vier maanden eerder met hun twee kinderen uit Eritrea was overgekomen, in het kader van gezinshereniging (april 2020). Ook was er een man die zijn 22-jarige vrouw met kokend water overgoot (mei 2020).
Afhankelijk van de man die je bedreigt
In de WhatsApp-groep delen onze deelnemers de mediaberichten en hun ontzetting over de recente moorden. Cultuur-mediator Amy Welde Selase: “Hoe kunnen we de vrouwen veiligheid bieden? Het advies van Eritrese YouTubers is: ga weg bij je man als die je bedreigt. “Maar veel Eritrese vrouwen zijn in Nederland afhankelijk van hun partner voor hun verblijfsstatus. Bij een scheiding kunnen de kinderen aan de vader worden toegekend, omdat de woning op zijn naam staat of omdat hij een inkomen heeft.” Argos berichtte hierover al in 2018 en 2019: “Eritrese vrouwen die hun man achterna reizen, raken soms zwaar in de problemen. Hulporganisaties zeggen dat gezinshereniging heel belangrijk is, ook voor de integratie. Maar wat als het mis gaat en hun man geweld gebruikt? Waar kunnen deze vrouwen dan naartoe? Ze weten de weg naar de politie niet te vinden. Ze hebben geen recht op huisvesting. Ze spreken geen Nederlands of Engels en hebben geen recht op een tolk. Ze kennen niemand. En wat gebeurt er dan met de kinderen?”
“Veel Eritrese vrouwen zijn in Nederland afhankelijk van hun partner voor hun verblijfsstatus. Bij een scheiding kunnen de kinderen aan de vader worden toegekend, omdat de woning op zijn naam staat of omdat hij een inkomen heeft.”
Een man mag zijn vrouw slaan als ze niet gehoorzaam is
“De man is vaak getraumatiseerd door de vlucht en mannen zijn in onze cultuur dominant naar vrouwen. Het is na een gezinshereniging voor beiden erg wennen. Je hebt elkaar al lang niet gezien, de vader moet wennen aan zijn kinderen die nu een stuk ouder zijn, de vrouw is ineens in een compleet nieuwe wereld waar ze de taal niet spreekt. Dat leidt tot spanningen. Probleem is ook dat men het heel gewoon vindt dat een man zijn vrouw slaat”, vervolgt Amy. “We openen het gesprek over huiselijk geweld in onze groepen met de vraag wat typerend is voor een goede relatie. Dan antwoorden de vrouwen met ‘liefde’ of ‘respect’. Als niemand dit noemt, zeg ik op mijn beurt dat ik het belangrijk vind dat mijn man en ik gelijkwaardig zijn. Maar een man is toch de baas over zijn vrouw, reageren ze verbaasd. Dan bespreken we dat in Nederland man en vrouw gelijk zijn en dezelfde rechten hebben. Mag een man zijn vrouw slaan, vragen we daarna. Als ze het verdiend heeft, is het antwoord. Als je als vrouw niet gehoorzaam bent of je taken niet doet, dan is slaan in onze cultuur acceptabel. In de centering-groep vernemen vrouwen dat slaan in Nederland strafbaar is, maar zelf vinden ze slaan of schoppen in orde. Zolang het maar niet met een voorwerp gebeurt of tot verminking leidt. Daar ligt voor hen de grens.”
Wat te doen bij nood
“Probleem is dat deze vrouwen niet altijd voldoende in beeld zijn bij de betrokken instanties”, reageerde minister van Sociale Zaken Wouter Koolmees in 2018 op de Argos-uitzending. Hij kondigde verbetermaatregelen aan en wilde er ook iets aan doen vanuit integratie. Maar nog altijd zitten de vrouwen klem: in de eigen cultuur is geweld heel gewoon en hun positie in Nederland biedt ze geen bescherming.“Natuurlijk bespreken we in onze groepen wat de vrouwen kunnen doen als ze zich onveilig voelen”, vertelt verloskundige Anne Bedaux. “We bespreken dat ze altijd en ook anoniem Veilig Thuis kunnen bellen voor hulp en advies en bij acute noodsituaties 112. Ook leren we het gebaar waarmee je als slachtoffer van huiselijk geweld kan aangeven dat je in nood verkeert.”
De vrouwen zitten klem: in de eigen cultuur is geweld heel gewoon en hun positie in Nederland biedt ze geen bescherming.
Lees hier hoe het thema huiselijk geweld aan bod komt in onze vierde bijeenkomt
