Hoog tijd om vaders echt te betrekken

De Centering Partnermodule ondersteunt zowel aanstaande vaders als verloskundigen bij het oppakken van hun rol. Ouders en professionals die ervaring hebben met de partnerbijeenkomsten, zijn hierover zeer te spreken. Toch worden ze in de praktijk nog maar weinig aangeboden. Nicole van Kesteren van TNO deed onderzoek naar de Centering Partnermodule.

“Het bevorderen van vaderbetrokkenheid krijgt steeds meer aandacht, vanwege de gezondheidsvoordelen die dit oplevert voor beide ouders en hun kind. Ook verloskundigen vinden dit belangrijk. Het merendeel van de beroepsgroep ziet dit als haar taak.” De Centering Partnermodule is ontwikkeld om verloskundigen hierbij te ondersteunen.

Wat houdt de Centering Partnermodule in?

“De Centering Partnermodule bestaat uit twee sessies binnen het normale programma van CenteringZwangerschap. De partners komen en doen dan mee, om daarmee hun betrokkenheid bij de zwangerschap en de geboorte van hun kinderen te vergroten. In de eerste sessie gaat het om: wat is bevallen precies en welke rollen kun je daarbij als vader innemen. In de tweede sessie gaat het over wat voor vader je wilt zijn en welke impact het krijgen van een kind heeft op jou persoonlijk en op je relatie.”
“De Centering Partnermodule-bijeenkomsten worden begeleid door een verloskundige of door een verloskundige samen met een vadercoach. Voorwaarde is dat zij zijn opgeleid in de Centering-methodiek en de partnermodule-training hebben gevolgd. Deze training duurt een halve dag.”

Waarom verloopt de invoering van de module niet vanzelf?

“Om daarachter te komen keken we naar wat de invoering van de module bevordert of juist belemmert. We vroegen aan vaders, moeders én verloskundige zorgverleners via online vragenlijsten en interviews, hoe je vaders kunt motiveren om mee te doen. Verloskundigen blijken dit nog best lastig te vinden. Niet alle verloskundigen die de partnermodule-training hadden gevolgd, boden deze daadwerkelijk aan. Opvallend is dat alleen verloskundigen die de partnerbijeenkomsten niet aanbieden tijd aanvoeren als belemmerende factor. Voor verloskundigen die de bijeenkomsten wel aanbieden, speelt tijd geen noemenswaardige rol.”

Hoe speelt het gebrek aan financiering van CenteringZorg mee?

“Het verkrijgen van financiële middelen voor het inhuren van een vadercoach voor de Partnermodule, is vaak een lastig proces. Dit vormt zeker een belemmering.” Katja van Groesen, voorzitter Stichting Centering: “Het zou natuurlijk veel uitmaken als verloskundigenpraktijken per zwangere een vergoeding krijgen voor het aanbieden van CenteringZorg in het algemeen, en ook voor het aanbieden van de Partnermodule. Uit de economische evaluatie van TNO blijkt dat CenteringZorg kosteneffectief is en op lange termijn zorgkosten bespaart.”

Hoe motiveer je vaders om mee te doen?

“Verloskundigen vinden dit soms moeilijk. Terwijl ze ook ervaren dat als de vaders eenmaal meedoen, ze heel enthousiast zijn, hetgeen de verhouding tussen verloskundige en vader ten goede komt. Belangrijk verbeterpunt is dat vaders het belangrijk vinden om rechtstreeks te worden benaderd, dus niet via de moeder. Ook vinden zij het ook belangrijk dat de voordelen van deelname duidelijk worden benoemd. Een andere bevinding is dat zowel vaders als verloskundigen het liefste zien dat de partnermodule door een vadercoach wordt gegeven.”

Wat vinden mannen verder van de bijeenkomsten?

“De mannen die wij interviewden waarderen de partnerbijeenkomsten positief. Net als vrouwen die aangeven dat ze sinds de bijeenkomst samen ook meer praatten over de zwangerschap en baby. De mannen vinden de bijeenkomst vooral belangrijk voor mannen die hun eerste kind verwachten. Zowel de mannen als de vrouwen zouden graag zien dat er meer partnerbijeenkomsten zijn of dat ze langer duren. Onderwerpen die mannen ook graag zouden willen bespreken zijn: dagindeling en tijdsplanning met een baby, verwachtingen over de bevalling en kraamtijd, de rol van de partner in het ondersteunen van de vrouw bij problemen zoals bijvoorbeeld een depressie, en welke spullen je nodig hebt.”

Welke inzichten biedt jouw onderzoek verder over de inhoud van de module?

“We hebben hem samen met een aantal vadercoaches, verloskundigen en experts beoordeeld. Onze aanbeveling is om de module meer ‘gendertransformatief’ te maken. Dat wil zeggen dat deze een scala van mogelijkheden aanreikt over hoe vaders (of partners) en moeders hun genderrollen kunnen oppakken, op een positieve, diverse en gelijkwaardige manier. Je kunt deelnemers hiermee nog bewuster laten reflecteren op wat de mogelijke rollen zijn en wat ze zelf willen. En door deze rollen te normaliseren, creëer je vanuit de zorg ook meer ruimte voor diversiteit. Iedereen kan de rol pakken die bij hem of haar past. Als je er als partners maar samen over communiceert. Zo bieden we ouders ruimte om hier gezamenlijk invulling aan te geven, ook als die verschilt van de heersende normen.”

De partnermodule moet dus nog meer ruimte bieden aan hoe je als ouders de rollen kunt verdelen?

“Ja, belangrijk is dat de partner, samen met zijn (of soms haar) zwangere vrouw, bekijkt: waar voel ik me eigenlijk prettig bij? Vaders hoeven bijvoorbeeld helemaal niet per se een actieve rol in te nemen, al zien we dat als zorgprofessionals nog zo graag. Het gaat daarentegen om: welk rollen zijn er en wat past jullie? Hoe je het invult is aan jou en aan je partner. Verloskundigen moeten daar niet normerend in optreden. Belangrijk is dat het scala aan mogelijkheden aan bod komt en dat ze ouders ondersteunen om hierin zelf een bewuste keuze te maken.”

Wat is nu de volgende stap?

“Stichting Centering gaat aan de slag met de resultaten van het onderzoek. Ik zou graag vervolgonderzoek willen doen. We hebben nu maar een beperkte groep vaders kunnen betrekken, maar we willen natuurlijk de brede vaders aanspreken, en juist ook de vaders die in meer kwetsbare omstandigheden leven. We inventariseren momenteel vanuit TNO welke best practices rondom vaderbetrokkenheid er zijn en wat er nodig is om vaders meer te betrekken bij de zorg voor hun kinderen.”

Het bevorderen van vaderbetrokkenheid krijgt steeds meer aandacht, vanwege de gezondheidsvoordelen die dit oplevert voor beide ouders en hun kind.

Bron: artikel ‘Vaders betrekken bij de verloskundige zorg’, ZonMw Mediator (februari 2021), geschreven door Denise Hilhorst

Meer informatie

• Wat gaat goed en minder goed bij de invoering van de Centering Partnermodule in de praktijk? Download het factsheet van TNO [factsheet 1 pdf]
• Welke factoren zijn van invloed op de betrokkenheid van aanstaande vaders bij de Centering Partnermodule en de verloskundige zorg? Download het factsheet van TNO [factsheet 2 pdf]
• Hoe kan de Centering Partnermodule worden doorontwikkeld om beter aan te sluiten bij de behoeften van aanstaande vaders én om traditionele gendernormen te doorbreken? Download het factsheet van TNO [factsheet 3 pdf]
• Lees het artikel in De Verloskundige: ‘Komt een man bij de verloskundige’ (juni 2020, exclusief voor leden KNOV)